„Í sérhverjum degi býr tækifæri til nýrrar reynslu“ : Reynsla sænskra upplýsingafræðinga af þróun gagnaþjónustu

Bakgrunnur: Rannsóknarmenning háskóla er að þróast í átt að opnum vísindum sem hefur í för með sér félagslega, menningarlegar og tæknilegar breytingar á framkvæmdum rannsókna. Stefnur um opin gögn gera kröfur um að rannsóknargögn verði aðgengileg á netinu, án endurgjalds og endurnýtanleg. Rannsakendur hafa þörf fyrir gagnaþjónustu til að skipuleggja, varðveita og deila rannsóknargögnum í gegnum allt rannsóknarferlið. Fag- fólk háskólabókasafna býr yfir þekkingu og færni til að þróa gagnaþjónustu í samstarfi við aðra aðila innan háskólanna. Tilgangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að afla þekkingar um hvernig gagnaþjónustu háskólabókasöfn hafa þróað og eru að bjóða rannsakendum í Svíþjóð. Einnig var reynt að öðlast skilning á reynslu sænskra upplýsingafræðinga við að takast á við breytta menningu við stjórnun rannsóknargagna og skoða hvaða þættir styrkja þetta ferli. Staða stjórnunar rannsóknargagna á Íslandi var einnig skoðuð. Aðferð: Notaðar voru eigindlegar rannsóknaraðferðir. Níu viðtöl voru tekin við fimm sænska upplýsingafræðinga, einn starfsmann Svensk nationell datatjänst og þrír voru úr íslensku háskólasamfélagi með reynslu af stjórnun rannsóknargagna. Nálgun grundaðrar kenningar í anda Charmaz var notuð til að rýna í ferlin sem hafa áhrif á rannsóknarmenn- inguna og hvernig gagnaþjónusta er þróuð. Niðurstöður: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að háskólabókasöfn í Svíþjóð eru að þróa gagnaþjónustu en stærð bókasafnanna hefur áhrif á hvernig framkvæmdinni er háttað. Stofnunin Svensk nationell datatjänst hefur mikilvægt hlutverk í að styðja háskólana í uppbyggingu gagnaþjónustu. Staða stjórnunar rannsóknargagna í íslenskum háskólum er langt á eftir evrópsku háskólunum en gagnaþjónusta eins og GAGNÍS er komin á laggirnar í Háskóla Íslands. Ályktun: Mikilvægt er að háskólar séu með stefnu um opin gögn. Gagnaþjónusta er teymisvinna og bókasöfn gegna lykilhlutverki í að veita rannsakendum aðstoð með sérfræðiþekkingu í leitum, að halda utan um upplýsingar og skrá lýsigögn. Þörf er á innviðum eins og varðveislusöfnum, endurmenntun starfsfólks og fjármagni til að þróa og sinna gagnaþjónustu